ÖZET:
- Dosyanın incelenmesinden; İstanbul İli, Beykoz, İlçesi, … Mahallesi sınırları dahilinde bulunan … pafta, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde … Caddesi, No:… adresinde bulunan restaurantın Poyrazköy Muhtarlığı tarafından 30.06.2005 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile 2025 yılı sonuna kadar davacılara kiralandığı, 6360 sayılı Kanun uyarınca Poyrazköy tüzel kişiliği sona erip mahalle olarak Beykoz Belediyesine bağlandıktan sonra söz konusu taşınmazın … tarih ve … yevmiye no ile tapuda Beykoz Belediyesi adına tescil edildiği, 2886 sayılı Kanuna aykırı olarak on yılı geçer şekilde kiraya verilen taşınmazın Beykoz Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kira akdinin iptali üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
- Olayda; yetkisiz makam olan muhtar tarafından kiraya verilse de dava açma süresinin geçmesi ile geçerlilik kazanan ve başkaca bir geçersizlik sebebi de bulunmayan kira sözleşmesi ile davacının taşınmazı, 2025 yılı sonuna kadar kiraladığı tartışmasız olup; köy tüzel kişiliklerinin Devlet İhale Kanununa tabi olmaması nedeniyle, ihalesiz kiraya verilmesi şeklinde tezahür eden işlemin açık hatalı işlem olarak değerlendirilerek her zaman geri alınamayacağının anlaşılması karşısında kira sözleşmesinin idari bir işlemle iptalinin mümkün olmadığı görülmektedir.
- Diğer taraftan; kira sözleşmesinin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların görüm ve çözümü adli yargı yerlerinin görev alanına girmekte ise de, adli yargı yerlerinde tahliye davası açılmaksızın, davalı idarenin tek taraflı ve kamu gücünü kullanarak tesis ettiği kira sözleşmesinin iptaline/feshine yönelik işlemde bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
- Bu durumda Devlet İhale Kanunu'na aykırı olarak kiralanması neden gösterilerek sözleşmenin iptal edilmesine ilişkin belediye işleminde hukuka uyarlık; aksi gerekçe ile davayı reddeden Mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.
 |
Danıştay 8. Daire Başkanlığı 2016/4389 E. 2021/3644 K. |
Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, İstanbul İli, Beykoz, İlçesi, … Mahallesi sınırları dahilinde bulunan … pafta, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde … Caddesi, No:… adresinde bulunan restaurantın kira akdinin iptal edilmesine ilişkin Beykoz Belediye Meclisi'nin … tarih ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince; 5393 sayılı Yasanın 18/e maddesi uyarınca üç yıldan fazla süreli kira sözleşmesi yapılması konusunda belediye meclisinin yetkili olduğu; 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 64. maddesinde kira süresinin on yıldan fazla olamayacağının düzenlendiği; bu hükümlere aykırı olarak hazırlanan ve bu çerçevede taşınmazın on yıldan fazla süre ile kiralanmasını öngören sözleşmenin ilgili yasalar kapsamında davalı idarenin mülkiyetine geçmesi nedeniyle konunun yeniden ele alınarak düzenlenmesi kapsamında kira sözleşmesinin iptaline ilişkin Beykoz Belediye Meclisi Kararı'nda hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun "Kapsam" başlıklı 1. maddesinde; "genel bütçeye dahil dairelerle, katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.", hükmü bulunmaktadır.
Yukarıda yer verilen hüküm uyarınca köy tüzel kişiliklerinin Devlet İhale Kanunu kapsamında bulunmadığı açıktır.
442 sayılı Köy Kanunu'nun 20. maddesinde; köy tüzel kişiliğinin köy derneği, köy muhtarı ve ihtiyar meclisinden oluştuğu, köy muhtarı ve ihtiyar meclisi azalarının doğrudan köy derneği tarafından seçileceği ve köy muhtarlarının ihtiyar meclisinin başı olduğu, 44. maddesinde ise ihtiyar meclisinin köylüye ait işleri konuşup, hangi işlerin köylü tarafından yapılacağına karar vereceğinin belirtilerek; köy muhtarının köy tüzel kişiliğinin yürütme organı; ihtiyar meclisinin ise karar organı olduğu ifade edilmiştir.
Bu itibarla; ihtiyar meclisinin köy tüzel kişiliğinin karar organı olması sebebiyle; köy tüzel kişiliğine ait taşınmazın kiraya verilmesine ilişkin yetkinin de bu organ tarafından kullanılacağı açık olmakla birlikte, ihtiyar meclisi yerine; köy tüzel kişilği adına irade açıklamaya yetkili olan ve yürütme organı olan muhtar tarafından kiraya verilmesine karar verilmesi halinde bu işlemin yetkisizlik sebebiyle iptale matuf olduğu, dava açma süresi içinde geri alınabileceği ancak bu işlemin yoklukla da malul olmaması nedeniyle süresiz geri alınamayacağı açıktır.
Dosyanın incelenmesinden; İstanbul İli, Beykoz, İlçesi, … Mahallesi sınırları dahilinde bulunan … pafta, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde … Caddesi, No:… adresinde bulunan restaurantın Poyrazköy Muhtarlığı tarafından 30.06.2005 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile 2025 yılı sonuna kadar davacılara kiralandığı, 6360 sayılı Kanun uyarınca Poyrazköy tüzel kişiliği sona erip mahalle olarak Beykoz Belediyesine bağlandıktan sonra söz konusu taşınmazın … tarih ve … yevmiye no ile tapuda Beykoz Belediyesi adına tescil edildiği, 2886 sayılı Kanuna aykırı olarak on yılı geçer şekilde kiraya verilen taşınmazın Beykoz Belediye Meclisinin … tarih ve … sayılı kararı ile kira akdinin iptali üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda; yetkisiz makam olan muhtar tarafından kiraya verilse de dava açma süresinin geçmesi ile geçerlilik kazanan ve başkaca bir geçersizlik sebebi de bulunmayan kira sözleşmesi ile davacının taşınmazı, 2025 yılı sonuna kadar kiraladığı tartışmasız olup; köy tüzel kişiliklerinin Devlet İhale Kanununa tabi olmaması nedeniyle, ihalesiz kiraya verilmesi şeklinde tezahür eden işlemin açık hatalı işlem olarak değerlendirilerek her zaman geri alınamayacağının anlaşılması karşısında kira sözleşmesinin idari bir işlemle iptalinin mümkün olmadığı görülmektedir.
Diğer taraftan; kira sözleşmesinin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlıkların görüm ve çözümü adli yargı yerlerinin görev alanına girmekte ise de, adli yargı yerlerinde tahliye davası açılmaksızın, davalı idarenin tek taraflı ve kamu gücünü kullanarak tesis ettiği kira sözleşmesinin iptaline/feshine yönelik işlemde bu yönüyle de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu durumda Devlet İhale Kanunu'na aykırı olarak kiralanması neden gösterilerek sözleşmenin iptal edilmesine ilişkin belediye işleminde hukuka uyarlık; aksi gerekçe ile davayı reddeden Mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 08/07/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.